Son d'aldea 2011: mallando con mallo

O remate do roteiro teatral de Son d'aldea foi unha malla, pero unha malla sen máquinas, unha malla con mallo: a man e sobre a eira.

Para min o mellor da malla foi toparme con Filomena (foto 7). Ela faloume dos anos cando era nena e a malla, a pesar de ser unha labor dura tiña ese aquel de festa. Filomena, na súa lembranza de outros tempos, contoume o que era unha raposa: "Os maiores dicíannos aos nenos que a ver quen facía a raposa mais grande" [eu non sabía que era unha raposa e pregunteille] "Recollíamos as espigas que quedaban polo chao e íamos facendo un fachuco, así (foto 8) pero con moitas mais, e logo atabase cunhas pallas". Ela recolleu espigas e deumas para que eu as atase. Ateinas e leveinas para a miña casa. Agora están xunto a ventá da miña cociña.


Dende aquí os meus parabens a todas e todos os que fixeron posible que o Son d'aldea 2011. Grazas por facerme tan feliz por un día.


Detalles do Son d'aldea 2011.
Santiago de Albá.
Palas de Rei

Son d'aldea 2011: Curuxás e as lavandeiras

Como veño contando nas entradas anteriores, o roteiro do Son d'aldea levounos por todo Santiago de Albá e parte dos arredores. O saír do monte voltamos cara á aldea atravesando unha corredoira, no medio desta saíunos ó paso a pantasma de Curuxás (fotos 1 e 2), o maqui mais afamado da Ulloa, quen viviu fuxido no monte ata os anos sesenta cando apareceu morto no monte.

Baixando a corredoira fomos dar xunto unhas lavandeiras (foto 3) e lembreime de cando eu era pequena, e no verán, ía a lavar ó río coa miña tía Carmiña. E cando vin o xabón feito na casa (foto 4), lembreime do facía miña mai, igualiño, tan suave... Lembro o fume que facía a sosa, a graxa de porco, a miña mai remexendo, o cheiro, o caixón de madeira onde se botaba...¡Canta alquimia!

As lavandeiras recolleron os seus cestos de roupa mollada (foto 5) e o lavadoiro quedou orfo (foto 6) pero fermoso.


Detalles do Son d'aldea 2011.
Santiago de Albá.
Palas de Rei.

Son d'aldea 2011: a trapela

Certo é que a fame agudiza o enxeño e no rural galego da posguerra había moita fame. Se non tiñas escopeta para saír a cazar perdices, sempre tiñas a opción de poñer unha trapela e esperar.

A xente do Son d'aldea explicounos como facer e colocar unha daquelas trapelas para perdices que eles mesmos empregaban cando eran pequenos.

A trapela facíase en madeira e estaba formada por un marco ó que se lle acoplaban dúas placas, estas placas abríanse ó facer un pouco de forza sobre elas (fotos 1 e 2) e pechábanse ó deixar de facela.

Para colocar a trapela facíase un burato no chan (foto 3). Sobre o burato colocábase a trapela e axustábase con pedras (foto 4 e 5). Por último, tapábase con herbas ou musgo e poñíanse toxos deixando un paso para obrigar á perdiz a pasar por alí (foto 6).

Detalles do Son d'aldea 2011.

Santiago de Albá.

Palas de Rei

Son d'aldea 2011: facendo as borreas no monte

Camiño do monte topamos cunhas mulleres que levaban queixos (foto 1), e aquí quero darlle as grazas á organización por pensar nos que facíamos o roteiro e ter preparado ese bocadiño (foto 2) para que non perderamos as forzas.

E por fin chegamos ó monte onde tres homes estaban cavando para facer as borreas. Eu nunca vira facer iso así aprendín unhas cantas cousas. O traballo consistía en cavar na parte mais superficial arrincando os terróns (foto 3), a estes sacudíaselle a terra para deixar as raíces das herbas e íanse amontoando para logo prenderlles lume (foto 4 e 5). As borreas podían arder durante días dependendo da cantidade de terra que levasen. As cinzas convertíanse nun excelente abono natural que era empregado para sementar o pan. Hai que ter en conta que todo este traballo se facía nun anaco do monte non nun agro polo que era ben duro.

Unha das cousas que aprendín e que as borreas eran feitas polos caseiros para abonar as súas colleitas, a razón estaba en que este era o único abono do que normalmente dispoñían xa que o abono de orixe animal era destinado para as fincas onde sementaba a colleita do señor.

Detalles do Son d'aldea 2011.

Santiago de Albá.

Palas de Rei.