O muiño da Picouta

Entre os anos 1933 e 1934 Manuel Varela Fernández mercou un pequeno muíño de regato (coñecido como ó muiño de Sucasas) ,que xa existía neste lugar moi preto da actual tosta da presa (a uns 50 metros da Ponte da fonte do lagarto).
O pouco comezou a facer obras para levantar un novo muíño que aproveitase mellor o caudal do río Estanco, pero no ano 36 as obras case quedaron paralizadas, porque os homes novos estaban na Guerra e as máns para traballar eran ben escasas. Con todo, o 19 de marzo de 1940 o muiño do trigo botou a moer e nuns meses mais estarían tamén funcionando o do millo e o do pan. Exercía de muiñeiro Emilio Varela Fernández que no ano 43 foi relevado por Victor Varela Carnero, o autentico muiñeiro do Estanco, quen viviu neste fermoso lugar o longo de 27 anos.
No 1942 botouse a andar a serra, movida por unha noria de auga que estivo a funcionar ata o 1969 pero que, claro, só se podía aproveitar no inverno, cando o río tiña caudal abondoso para poder movela.
Ó falecer Manuel Varela Fernández no 69, o seu herdeiro, José, mantivo o muíño algun tempo, pero acabou vendéndoo a Bernardino García Mosquera, quen cambiou a vella noria por un motor a gasoil dunha antiga máquina de mallar que, curiosamente, fora propiedade de Manuel (cumpríndose así a súa idea de acoplar o motor á serra para poder facela funcionar durante todo ó ano).
No ano 2000, varios dos descendetes de Manuel, voltaron a mercar o muíño a Bernardino.
Na actualidade, cos tellados arranxados e algunha outra reforma, os novos propietarios seguen a conservar serra, muíño e entorno como sinal do apelido que os une: Varela.


Detalles do exterior do muíño, da vivenda e da serra (fotografías 1 e 2). Detalles do interior do muíño, da serra e do motor acoplado (fotografías 3, 4 e 5).
A Picouta.
Randulfe.
Parroquia de Santalla de Árbol.
Antas de Ulla.