O pazo de Leilón: a casa dos caseiros

En calquera lugar da Galicia non podía existir unha "casa grande" o un pazo sen os seus caseiros e Leilón non era unha excepción.

Case con seguridade se podería afirmar que a figura dos caseiros galegos ten o seu nacemento nas relacións feudais da nosa Idade Media, figura que permaneceu no tempo ata ben entrada a década dos setenta, cando a emigración da década anterior deixou o campo escaso de man de obra barata.

Os "contratos de parcería" que se lle facían os caseiros ían de San Andrés a San Andrés, e dicir, no mes de novembro (o día 30 é San Andrés) facíase o contrato co novo caseiro ou dicíaselle o existente que podía seguir segundo o amo crese que o caseiro fixera ben ou mal a súa labor. O "contrato" constaba dunha relación das fincas, a forma de reparto dos bens obtidos e todas as estipulacións que o amo quixese dispoñer sobre o coidado dos bens. Por outra banda, nun caderno, anotábanse (ou anotaba o amo porque polo xeral os caseiros pouco sabían de ler e escribir) o valor que o amo consideraba que tiñan os animais.

O contrato que rexía para os caseiros de Leilón consistía no seguinte: por renta tiñan que pagar oito fanegas de pan, pagar a metade da contribución das terras e darlle os donos 3 litros de leite ó día. Por reparto, a metade dos becerros mais a metade da colleita (patacas, millo, castañas, centeo, fabas, mazás...).

Tendo en conta o contrato e o traballo duro que supoñía coidar ben a facenda para conseguir alimentar durante todo o ano a unha familia normalmente numerosa, non é de estrañar que moitos optasen pola emigración. Este foi o caso da familia de Luis, a última persoa que naceu na casa dos caseiros de Leilón como xa contei o falar do pazo.

Deixo todo isto escrito como forma de homenaxe a todos os caseiros da Ulloa e de xeito mais especial para Flora e Francisco, testemuñas da fame e pobreza vivida na nosa terra.


Detalles da casa dos caseiros do pazo de Leilón.
Leilón.
Parroquia de San Cibrao de Repostería.
Palas de Rei.

O pazo de Leilón

Este verán prometinlle ó meu amigo Luis que o primeiro que sacaría no blogue a volta das vacacións sería algo sobre Leilón, e caro me costou atopar datos sobre o pazo, tamén chamado a Casa de Ouro. A única referencia escrita sobre a súa construción é de Julio Giz Ramil, que di que tanto a casa como a capela foron feitas en 1871, aínda así non explica por mandato de quen. Eu supoño que polo pai de José Ouro Arias, quen viviu na casa ata a súa morte en 1954 , e mais tarde os herdeiros que finalmente venderona fai algo mais dunha década.

Chama a atención cando chegas a Leilón os grandes buxos que forman parte do recinto exterior e, unha vez que te acercas á casa, ver a pequena capela unida a ela (foto 2) e o emparrado (bastante descoidado) que da sombra ó patio por onde está á entrada da capela (foto 3).

O recinto conserva, ademais das palleiras, o forno, o galiñeiro e as cuadras das vacas, un fermoso pombal e un hórreo (foto 4) de cinco pés o que lle foi cambiada a súa madeira orixinal por un desafortunado peche de ladrillo.

En bastante bo estado aínda está a casa do caseiros, na que viviron os avós e os pais de Luis e na que el veu a este mundo alá polo 1969, converténdose, sen pretendelo, na última persoa nacida no pazo de Leilón.

Detalles do pazo de Leilón.
Leilón.
Parroquia de San Cibrao de Repostería.
Palas de Rei.


Atravesa o espello cara a outra Ulloa

De volta

Xa estou de volta dende fai días, pero necesitaba alargar un pouco as miñas vacacións blogueiras para organizar os arquivos das fotos das vacacións. Ademais, prometín que ó primeiro que sacaría sería algo sobre o pazo de Leilón (Luis, estou niso) e necesitaba fotos novas e un pouco mais de información. En canto teña todo volverei a miña Ulloa. Non vos impacientedes.

Na fotografía, unha lagarta azul que veu dentro da miña cámara dende Formentera.